پوکی استخوان یا استئوپروز نام دیگری برای کاهش حجم استخوانی است. این بیماری که بیماری قرن نیز نامیده می‌شود، به صورت خیلی آهسته در بدن پیشرفت کرده و از کمبود دریافت کلسیم و مواد معدنی و مواد مغذی ایجاد می‌شود. بهتر است با علائم و درمان پوکی استخوان آشنا شوید. پس تا پایان این مطلب از وبسایت دکتر مهناز شکروی با ما همراه باشید.
انواع پوکی استخوان
بیماری پوکی استخوان (osteoporosis) به سه دسته تقسیم می‌شود:
1- پوکی استخوان به دلیل یائسگی و یاقبل از آن، به علت کمبود هورمون استروژن می‌باشد؛ زیرا این هورمون کمک به جذب کلسیم میکند. البته غیر از این‌که در زنان این مسئله وجود دارد، مردان هم ممکن است به علت کمبود هورمون به پوکی استخوان مبتلا شوند.
2- پوکی استخوان به علت کهولت سن در مردان و زنان اتفاق می‌افتد.
3- پوکی استخوان ثانویه، این نوع پوکی استخوان به علت امراضی مانند مرض مزمن کلیه، پرکاری غده تیروئید، بعضی از انواع سرطان یا جراحی معده می‌باشد.
علت بروز پوکی استخوان
به طورکلی علت پوکی استخوان را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:
1- نداشتن فعالیت بدنی و کمبود ورزش، زیرا عضلات ضعیف شده و نمیتوانند اسکلت بدن را محافظت کنند. بنابراین استخوان‌ها وزن زیادی را تحمیل کرده و پوک می‌شوند.
2- بهم خوردن تعادل هورمونی بدن، زیرا جذب کلسیم بستگی به هورمون‌های زیادی دارد که مهمترین آن استروژن است. در زمان یائسگی چون مقدار این هورمون کم می‌شود، بنابراین جذب کلسیم نیز پائین می‌آید.
استفاده دراز مدت از هورمون استروژن نیز باعث بیماری قلبی، سرطان سینه و بعضی امراض دیگر می‌شود. البته می‌توان از هورمون‌های گیاهی به جای آنها استفاده کرد.
3- کمبود مواد معدنی مخصوصاً کلسیم و مگنزیوم، زیرا این مواد ساختمان استخوان را تشکیل می‌دهند. معمولاً خانم‌های حامله و شیرده در معرض کمبود کلسیم قرار دارند؛ چون برای رشد جنین این ماده حیاتی است.
4- استفاده طولانی مدت از بعضی داروهای شیمیایی مانند داروهای ضدتشنج، ضداسید و ترشی معده، رقیق کننده‌های خون، فشار خون، ضدزخم معده، لاغری و کمبود ترشحح غده تیروئید و کورتیزون و کاهش دهنده قند خون.
5- کمبود اکسیژن در بدن و بدی گردش خون.
6- ورزش به حد افراط نیز اثر منفی دارد زیرا مقدار زیادی بتااندورفین B.Endorphin را آزاد میکند که گردش استروژن را در بدن مختل ساخته و جذب کلسیم را متوقف می‌سازد.
7- سیگار، مشروب، تنش‌های روانی و عصبانیت‌ها.
علائم پوکی استخوان
نازک شدن استخوان ها (پوکی استخوان) معمولاً بدون هیچ علائمی، در طی چند سال به آرامی پیشرفت می کند. اما ، پس از مقدار مشخصی از تحلیل استخوان ، علائم زیر ممکن است رخ دهد.
- شکستگی استخوان به خاطر یک آسیب جزئی مانند افتادن
این اغلب اولین علامت یا نشانه ای از ابتلا به پوکی استخوان است. اگر پوکی استخوان دارید ، فشار ناشی از یک سقوط ساده به زمین (از بلندی یک صندلی استاندارد یا کمتر) اغلب برای شکستگی یک استخوان کافی است. یک سقوط ساده به زمین مانند این، معمولاً در فردی که پوکی استخوان ندارد باعث شکستگی نمی شود. شکستگی استخوان بعد از چنین آسیب جزئی را شکستگی سست (fragility fracture) می نامند.
شایعترین شکستگیهای fragility fracture در لگن، مچ و استخوانهایی که ستون فقرات (مهره ها) را تشکیل می دهند رخ می دهد. شکستگی استخوان در افراد مسن می تواند عواقب جدی در برخی از افراد داشته باشد. به عنوان مثال، در حدود نیمی از افرادی که دچار شکستگی لگن می شوند، به دلیل مشکلات حرکتی دائمی قادر به گذراندن زندگی به طور مستقل نیستند.
داشتن استخوان های ضعیف تر به خودی خود هیچ علائمی را نشان نمی دهد. درد و سستی هایتان نمیتوانند صرفا نشانه ای از پوکی استخوان باشند، مگر آنکه دچار شکستگی استخوان شده باشید. این بیماری منجر به بروز دردی به غیر از درد ناشی از شکستگی استخوان نمی شود.اگر دچار شکستگی نشده اید ولی درد دارید، شاید به خاطر مشکل دیگری است نه به خاطر پوکی استخوان تان. گفته می شود که شکستگی در مهره ها اغلب بهبود نمی یابد. بنابراین اگر دچار کمردرد شدید هستید و می دانید که پوکی استخوان دارید ، باید به پزشک خود بگویید. در این صورت می توان یک عکس رادیولوژی از ستون فقرات انجام داد تا مشخص شود که دچار شکستگی نشده اید.
- کوتاه شدن قد ، درد مداوم در کمر و خمیده شدن بدن به جلو (دولا شدن)
این علائم در صورت بروز یک یا چند مهره شکستگی ممکن است رخ دهد. مهره ای که دچار پوکی استخوان شده، ممکن است حتی بدون سقوط یا وارد شدن فشاری قابل توجه روی آن دچار شکستگی شود. مهره ها پس از شکستگی ممکن است له شوند. در وضعیتی شدیدتر، بدن حالت خمیدگی به جلو پیدا میکند که میتواند بر توانایی شما در انجام فعالیتهای روزمره معمول تأثیر بگذارد. همچنین می تواند تنفس تان را تحت تأثیر قرار دهد ، زیرا در این صورت ریه های شما فضای کمتری برای بزرگتر شدن در قفسه سینه دارند.
تشخیص پوکی استخوان
در صورتی که شما با یک متخصص فیزیوتراپی برای درد کمر خود یا سایر مشکلات توان بخشی ملاقات نمایید، فیزیوتراپ می تواند سابقه پزشکی، خانوادگی، داروهای مصرفی، فعالیت های ورزشی، تغذیه مناسب، و تغییرات هورمونی شما را بررسی کرده و با معاینه فیزیکی کامل شما می تواند فاکتورهای ریسک تاثیرگذار بر ابتلا به بیماری پوکی استخوان را مشخص نماید. این بررسی ها می تواند لزوم انجام آزمایش های بیشتر در این زمینه را مشخص نماید.
پوکی استخوان در بهترین حالت با یک نوع خاص از عکس برداری رادیولوژی به نام DXA به صورت سریع و بدون درد قابل تشخیص است. در این نوع عکس برداری تراکم استخوانی بیمار مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج این عکس برداری با استفاده از شاخص های T و نیز شاخص های Z به شرح زیر گزارش می شود:
- شاخص T وضعیت تراکم استخوانی بیمار را با استخوان های سالم یک فرد در سن ۳۰ سالگی مقایسه می کند. در صورتی که نتیجه این بررسی نشان دهنده عدد ۱- یا کمتر باشد، فرد در معرض ریسک بالای ایجاد شکستگی استخوان قرار دارد
- شاخص Z تراکم مواد معدنی استخوانی را با این تراکم در افراد با جنسیت، وزن، و سن مشابه، مقایسه می نماید. از این شاخص برای افرادی که تراکم استخوانی آنها هنوز به مرحله اوج خود نرسیده، زنان قبل از دوره یائسگی، و مردان بالاتر از ۵۰ سال استفاده می شود
سایر روش های اندازه گیری تراکم استخوانی شامل عکس برداری رادیولوژی، امواج مافوق صوت و سی تی اسکن است.
مهمترین روش های درمان پوکی استخوان
1. درمان پوکی استخوان با دارو درمانی
داروهای مختلفی برای فرد تجویز می‌شود که در درمان پوکی استخوان موثر است. داروهایی مثل آلندرونیت، ریزدرونیت، ایباندوریت و اسید زولدرونی بیش از دیگر داروها تجویز می‌شود.
2. درمان پوکی استخوان با تغذیه صحیح
افراد مبتلا به پوکی استخوان باید در وهله اول رژیم‌غذایی خود را تغییر بدهند؛ به این منظور پزشک به شما توصیه میکند که از مواد‌مغذی حاوی کلسیم و ویتامین D استفاده کنید. این مواد‌غذایی شامل سبزیجات، میوه‌ها، تخم‌مرغ، خشکبار، حبوبات، ماهی و سویا می‌باشد.
همچنین می‌توان از مکمل های کلسیم و ویتامین D که دوز مصرف آن توسط پزشک مشخص‌شده نیز استفاده کرد.
3.درمان پوکی استخوان با ورزش
در این مرحله پزشک به شما توصیه میکند که ورزش را جزء برنامه روزانه خود قرار دهید، تقویت عضلات کمک میکند استخوان های شما توسط ماهیچه‌های قوی‌تری ساپورت شوند، در نتیجه در مقابل تنش‌ها، مقاومت بیشتری خواهند داشت.
4. درمان پوکی استخوان با نوردرمانی
کمبود نور آفتاب مساوی با کمبود ویتامین D می‌باشد، در نتیجه نوردرمانی، درمان پوکی استخوان یکی از متد‌های موثر است که ممکن است توسط پزشک به شما توصیه شود.
با مطالعه مقاله بالا اکنون شما با بیماری پوکی استخوان علل ، علائم و راه های درمان پوکی استخوان آشنا شدید . چنانچه در این مورد سوالی برایتان پیش آمده می توانید در بخش تماس با ما از دکتر مهناز شکروی بپرسید .
